a big elephant statue stands near Phra Mondop
LP Derm statue in Phra Mondop
Buddha statues in the ordination hall
It's called Oak-Lao, LP Derm carved a five-Buddha mantra on it
a jar containing holy water is palced before LP Derm statue
Buddha statues in his residence
LP Derm statue in his old residence
a holy giant knife
It's museum, closed on Mondays
LP Derm's footprint
Wat Nongpho
Update : February 25, 2023
Temple is located in Nong Pho subdistrict, Takhli district, Nakhon Sawan. It's an another temple worth visiting. When you get there, you go to pay homage to the statue of Luang Pho Derm (the former abbot) in Phra Mondop first.
Phra Mondop is a building, flanked by two big elephant statues. Most Buddhist people believe walking under the belly of a real elephant or even an elephant statue in the temple will ward off bad luck. For those who want to buy holy objects, there are amulet shops in the temple, next to Phra Mondop.
Near Phra Mondop is a Thai traditional house, that used to be LP Derm's residence. There are 3 floors inside. The first floor is for worshiping the Buddha and making merit. There is a Buddhist money tree, and empty bottles beside the statue of LP Derm.
The temple provides empty bottles for faithful devotees, who want to get holy water, but they themselves have to fill water into the bottles.
After that, you walk up stairs. But there are two stairs, leading to another floor. The stairs on the right lead to a small room, where ancient Buddha statues are enshrined.
The stairs on the left lead to the 2nd - 3rd floors. On the 2nd floor has Buddhist manuscripts. On the highest floor, it enshrines a life-size statue of LP Derm sitting on a chair and many offerings as the photo above.
You then walk to the ordination hall, where you will see a small piece of wood, covering the gab between the two front doors. It's called "Oak Lao", that LP Derm carved a five-Buddha mantra on it and then blessed it by himself. So, it's considered to be the sacred object. Later, it was used as a mold to make a holy cloth - dipped a roller in ink and rolled it on a white cloth, that was placed over the surface of Oak Lao.
Next to the ordination hall is a one-storey building, called "Sala Meedmor". Inside, there is a holy giant knife placed above the floor, that lets you walk under it for luck.
The last building is a museum, that displays the life and the background of LP Derm. I didn't get inside because I didn't know the museum is closed on Mondays, but still hope to go back again in the near furtue.
The first abbot of the temple was Luang Pho Rod, aged 120 years old. He was one of the five great warriors of King Taksin, who fought alongside King Taksin. When Ayutthaya kingdom was surrounded by Burmese army, the king saw the hopelessness of the situation, so he decided to escape with his army just before the second fall of the Ayutthaya kingdom in 1767.
After the king established a new capital, LP Rod resigned from the army and became monk. He then restored the temple, and established a school within the temple compound, with the intention of passing down his weapon skills to the next generation.
Monk Biography
Phrakru Niwas Thammakhan, known as Luang Pho Doem, was praised as "the god of Nakhon Sawan town". He was born on Feb. 6,1860.
He was ordained as a monk at Wat Khaokaew, Nakhon Sawan, on Oct. 31, 1880, and given a Buddhist name "Phuttasaro". After his ordination, he returned to stay at Wat Nongpho.
He was a very determined person - if he wanted to do something, nothing could stop him. When he didn't understand, he would ask, but wouldn't ask the same question. Many people might not know that LP Derm didn't study, when he was young. He started studying when he was ordained.
After seven years of study, he was proficient in Dharma, and became one of the most famous prechers. One day, he stopped accepting invitations from his devotees, who wanted to listen to his speech, but he sent other monks instead.
He gave a reason that he taught other people to do good deeds, so he should teach himself. After that, he went to see his preceptors and learnt Dharma from them - LP Ngern of Wat Phra Prang and LP Kaew of Wat Intraram.
He lived a simple life, that could be seen from his robe - he wore until it was too old. He would wear a new robe only when his devotees offered, in order to make them feel satisfied with merit. And he would take it off to give it to poor monks. Not only that, he gave other offerings to everyone who asked for.
He was given a title "Phra Kru Niwas Thammakhan" on December 30, 1932. Traditionally, whoever was given a title would have to go to receive a fan of rank from the king by himself. But he didn't care about being famous or rank, so he didn't go. Finally, his disciple went to receive it instead of him.
LP Jarun meets LP Derm
Before he became LP Jarun Wat Amphawan, that everyone knows today. Let me tell you a story of his relationship with LP Derm, who inspired LP Jarun to dedicate the rest of his life to Buddhism.
Let's go back to the end of the year 1948, when LP Jarun was 20 years old. He was ordained as a monk to make merit for his parents, and intended to remain in the robes for one year.
One year passed, he told his precetor that he wanted to disrobe. His precetor asked him whether he really wanted to disrobe. LP Jarun confirmed the same.
LP Jarun then walked to his residence. After he entered the room, he suddenly felt half-asleep and heard a strange voice. The voice said that why he wanted to disrobe, It was too bad that he would disrobe even though he didn't know what "Namo" was.
After hearing that, LP Jarun argued that he had been able to chant "Namo" fluently since he was a child. However, he still didn't know what "Namo" was.
After a while, the strange voice said that It was easy to leave the monkhood, but I wanted to ask whether you knew the meaning of the Buddha, the Dhamma, and the Sangha - the three words were mentioned in a prayer book (Itipiso mantra).
At that moment, he felt very angry and wanted to know where the silly voice came from. He argued that "Itipiso" was a mantra that he could chant.
The unknown voice made him worried, and caused him to postpone disrobing. LP Jarun later revealed that the unknown voice was LP Dum's voice. LP Dum lived in the forest, who later accepted LP Jarun as his disciple.
After that, he intended to travel in the forest in Phitsanulok for a short period of time and came back to disrobe, but then he decided to go to Wat Nongpho instead.
On the way to Wat Nongpho, he thought he would ask LP Derm to perform a disrobing ceremony for him, and ask for a mantra that made a girl fall in love with him. When the train arrived at Nong Pho station, he walked to the temple.
When LP Derm saw him, LP Derm asked him where he came from. He answered and told LP Derm what he wanted. LP Derm asked him to stay at Wat Nongpho for a while, and told him that it wasn't the right time to discuss disrobing.
The profound Dharma
During his stay, he noticed that lots of people flocked to the temple every day, to ask LP Derm for blessings. LP Derm would bless them by blowing on their heads, and saying "Phiang De" twice.
Blowing on one's head is an ancient form of blessing. As for the word "Phiang De", it means "good".
One night, he wondered whether "Phiang De" was really good, so he asked LP Derm about this. LP Derm replied, "I can't tell you now how good it was, you must stay with me longer to find out".
Several weeks passed, he wanted to disrobe, but whenever he reminded LP Derm about disrobing, LP Derm would coughed loudly to warn him not to talk about this.
One day, he asked LP Derm about the difference between ordaining for one year and many years. LP Derm explained that ordaining for 3 years is the equivalent of a bachelor's degree, 7 years a master's degree, and 10 years a doctor's degree. And a man, who spent only one or two years in the robe, wasn't called "Thit" meaning scholar.
LP Derm then pointed at a uniform, that a man wore during his ordination ceremony, and continued to explain that men, who were ordained as monks, would become better ones. But someone became bad, because he got drunk in the morning after disrobing, that was useless to be ordained as a monk.
Another story LP Derm told him was the story of the Buddha (Siddhartha Gautama). LP Derm said that the Buddha, who was the prince of Kapilavastu city, mastered every skill from academics to politics. But then he realized that only one subject he didn't study was Karma. It could help free him from suffering, and the cycle of birth. And this led him to seek the way to end suffering.
After listening, he realized that LP Derm not only was good at magic "Phiang De", but also had profound Dharma to teach people. Even LP Jarun, who wanted to disrobe, still couldn't do as what he wanted.
LP Derm's clever plan
Several months passed, he thought it was time to leave the monkhood. So, he reminded LP Derm about disrobing, but still got the same answer.
At that time, he thought that if he had to be in the robes longer, he should learn a mantra that attracted a girl from LP Derm. LP Derm knew what he thought, and how to deal with a stubborn man like him, so gave him lots of mantras.
He spent much time memorizing all of the mantras, that caused him to forget to disrobe. Not long after that, he began to wonder how to use the mantras. One day, he saw LP Derm blowing on his disciples' heads without reciting any mantras, except the word "Phiang De".
He asked LP Derm why LP Derm didn't recite any mantras, but gave him a lot of mantras. He also said, he wondered if he was wating his time reciting the mantras.
LP Derm explained, "a mantra itself isn't holy, it's used as a means of focusing the mind to be at one point while reciting. It's like we're crossing a river with the strong current, we must use a mantra as a bridge to cross the river."
"After crossing the the river, you destroy the bridge. It means you no longer need to recite the mantra, because you can unlock the power of concentration, that is called willpower. That is why I can bless them without reciting any mantras. Do you understand? Go back to recite the mantras, until your mind can cross to the other side."
LP Derm added, "When your mind is pure (have no desire), everything you want will come true, so you keep reciting the mantras. If you can do it, you will know how good Phiang De is."
One night, LP Derm told him, "You have been with me long enough. Do you want to learn meditation practice? I will teach you. Don't disrobe. It's better for you to remain in the monkhood." But LP Jarun refused his offer.
LP Derm's footprint
One of the holy objects that his devotees want to own is LP Derm's footprint. Today (Year 2023), its price ranges from 500,000 - 600,000 Baht. (USD14,285 - 17,142)
In those days, local people wanted to own his holy objects, but didn't have enough money to buy. So, LP Derm made simple things (a holy footprint), and gave them free.
Later, soldiers who were going to fight, asked LP Derm for his footprints. But LP Derm was too old to imprint foot on each cloth many times. So, he told someone to pile the cloths. When LP Derm stepped on a pile of cloths, he recited a mantra and slapped his knee. It was unbelievable that his footprint was imprinted on all of the cloths.
LP Derm explained, "My footprint is what to remind you that I'm LP Derm given a title as Phrakru Niwasdammakhan. The title means doing good deeds, building prosperity in rural areas, and making Buddhism flourish. When you got my footprints, please remember that I always do good deeds, so all of you should follow in my footsteps. If you can do it, it would become the holy footprint."
LP Derm also said, "Listen to me carefully. Around 80% of people come to temple are silly, all of which only want to buy holy objects, because they aren't interested in Dharma, whereas 20% of people come to the temple to seek Dharma and discuss Dharma with me."
Pass on knowledge
After staying with LP Derm for many months, he asked permission from LP Derm to go back to Wat Phromburi, Singburi. And he definitely intended to disrobe, if he came back again.
When he returned to Wat Nongpho again, he went to see LP Derm. But this time, LP Derm stared at him for a long time. It seemed like LP Derm wanted to find out something deep in his mind. A few minutes later, LP Derm sighed deeply in relief and said, "Please don't go away from me, I will die within the next 3 months. You are the first one to know this. This is the most important time in your life." He was too shocked to hear that.
During that time, the Ecclesiastical Provincial Governor and the Ecclesiastical District officer often visited LP Derm, but LP Derm didn't tell them that he was going to die soon.
However, he still asked LP Derm for the mantra, but LP Dearm teached philosophy to him instead. Moreover, whenever he reminded LP Derm that he wanted to disrobe, LP Derm would told him to wait for the right time.
One night, he definitely decided to disrobe. While he was going to tell LP Derm about this, LP Derm interrupted him. LP Derm said, "I want to tell you something I have never told anyone. Please keep secret, I will die within the next 15 days. Please remember my words. You will be my first and last disciple, I want to pass on my knowledge to you."
"This knowledge is called Kotchasart, saying how to handle wild elephants that were in rut and mush. I learnt this knowledge from my great-grandparents. In the past, my ancestors captured two white elephants in a forest in Khamphaengphet, and then presented to the king of Ayutthaya. Later, a white elephant became the national animal of Thailand."
At first, he was very happy to hear that, but then he was disappointed to know that LP Derm would give him the knowledge of elephant. He said to LP Derm, "I have never wanted to learn this, except a mantra that will make a woman fall in love with me."
As soon as he finished saying, LP Derm pointed at him and spoke in a firm voice.
LP Derm : I want to tell you that you're young. When an elder give you something, you shouldn't refuse. You are too stubborn.
LP Jarun : Why I have to learn this! Wild elephants live in a forest. It isn't my business, if elephants were in rut.
LP Derm : Tell me. Is it better to have one shirt or ten shirts?
LP Jarun : It's better to have ten shirts.
LP Derm : That's right. If you still don't wear those shirts, you can iron them and hang them in a closet, ready to use any time you need them. So, whatever your ancestors give you will be useful in the future.
LP Jarun : I don't learn. I'm disrobing tomorrow
LP Derm : Listen to me carefully. An elder has more foresight than you. I want to give you my knowledge in return for taking care of me for a long time. And I hope my knowledge will live on after I'm gone. Do you understand?
After that, LP Derm told him to go sleep. The next morning, LP Derm began to teach basic and Kasina meditation step by step, and then told him to practice meditation. Furthermore, LP Derm taught him how to see a deity that guarded an elephant by using Kasina meditation.
LP Derm said, "Not all elephants have deities. When you see a deity, you must share loving kindness at least 80% with the deity. Once the deity receives your loving kindness, the deity will tame the elephant and guide it away from you. If you share it with an elephant, that can't receive your kindness, it will step on you."
After he had finished learning, LP Derm quickly became seriously ill. LP Derm passed away on May 22, 1951, at the age of 91. During the funeral ceremony, He met another disciple of LP Derm, named Chaokhun Thepsithinayok
Chaokhun Thepsithinayok told him that, there were many disciples asking LP Derm to teach Kotchasart to them, but LP Derm refused and chose LP Jarun instead, so he was the only one disciple to learnt this.
LP Jarun was so grateful for LP Derm's mercy, who knew that he would practice Dharma with LP Dum in a forest one day and had to travel alone.
When he left Wat Nongpho, he made a vow to remain in the monkhood for the rest of his life, because LP Derm was his lantern and also was an example of how to be a good monk.
There were miracles, happening just before LP Derm passed away. The elephants in the forest, that LP Derm took care, tried to come back to the temple. It seemed like the elephants knew what would happen to LP Derm, their mahouts tried to control them but couldn't stop them. When the elephants reached the temple, all of them didn't eat anything.
Another miracle happened on the same day. LP Derm asked villagers about the water level in the pool, and knew that the water nearly ran out. LP Derm thought that if it didn't rain within the next few days, the villagers would be in difficulty.
LP Derm closed his eyes and made meditation while standing, suddenly it started to rain. The rain stopped when the pond was full. And LP Derm passed away in a standing positon.
วัดหนองโพ
วัดหนองโพ ตั้งอยู่ ต.หนองโพ อ.ตาคลี จ.นครสวรรค์ เป็นวัดที่น่าไปท่องเที่ยวอีกวัดนึง ภายในบริเวณวัดค่อนข้างกว้างขวาง เมื่อไปถึงก็เข้าไปกราบรูปหล่อหลวงพ่อเดิมในพระมณฑปก่อน เป็นรูปหล่อที่สร้างในปี พ.ศ.2482 ด้านข้างพระมณฑปมีรูปปั้นช้างขนาดใหญ่ 2 ตัว คนส่วนใหญ่มักจะเดินลอดใต้ท้องช้าง 2 ตัวนี้ เพราะเชื่อว่าจะปัดเป่าความไม่ดีออกไป
ใกล้ๆ กับมณฑป คือ เรือนไทย ซึ่งเคยเป็นที่พักของหลวงพ่อเดิม บริเวณชั้นล่างจะประดิษฐานรูปปั้นของท่าน ด้านข้างรูปปั้นมีขวดเปล่าวางอยู่ ถ้าใครอยากได้น้ำมนต์ ก็เอาขวดกรอกน้ำเองได้เลย เดินมาอีกนิดจะเห็นพระพุทธรูปเก่าแก่หลายองค์ ส่วนด้านซ้ายขวา จะมีบันไดขึ้นไปยังชั้นบน ซึ่งมีตำรา พระพุทธรูปและของเก่ามากมาย
ส่วนชั้นบนสุด จะมีหุ่นขี้ผึ้งของท่านพร้อมทั้งของใช้ต่างๆ อยู่ในห้องกระจก รูปบนสุดเราเอามือถือไปแนบกับกระจกแล้วถ่าย ภาพก็เลยจะไม่ค่อยชัดเท่าไรนะ
จากนั้นก็เดินไปที่ อุโบสถ ที่บานประตูไม้หน้าอุโบสถจะ มียันต์พระเจ้าห้าพระองค์ ที่หลวงพ่อเดิมแกะสลักและปลุกเสกเอง ตำแหน่งตรงนั้นเขาเรียกว่า "อกเลา" ซึ่งในภายหลังได้มีการทำผ้ายันต์อกเลาขึ้น โดยนำลูกกลิ้งไปชุบน้ำหมึก แล้วกลิ้งบนผ้าขาวที่วางบนยันต์อกเลา
ช่วงปี พ.ศ.2520+ เคยมีคนมาขโมยบานประตูอุโบสถด้วย ยกไปทั้งบานเลย! แต่ไม่นานหลังจากที่วัดแจ้งความ ก็มีคนโทรมาแจ้งว่าพบประตูแล้ว ให้ไปรับด้วย เมื่อเจ้าหน้าที่วัดไปถึงสถานที่นั้น กลับมองไม่เห็นประตู ทั้งๆ ที่ประตูก็วางอยู่ใกล้ๆ เจ้าหน้าที่จึงได้ จุดธูปบอกแม่ประดู่ว่า (นางไม้) "ขอเชิญท่านกลับวัดหนองโพธิ์ ถ้าแม่ประดู่รับรู้ก็ช่วยปรากฏให้เห็นด้วย" ทันใดนั้น ประตูก็ล้มลงมา ทำให้เจ้าหน้าที่วัดมองเห็น ซึ่งถือเป็นเหตุการณ์ที่ทำให้วัดหนองโพโด่งดังอีกครั้ง
เดินถัดมาอีกนิด เราจะเห็นอาคารชั้นเดียวที่มีผนังเป็นสีอิฐแดงและน้ำตาล นั่นคือ "ศาลามีดหมอ" ภายในมีมีดหมอยักษ์จักรนารายณ์ เพื่อนๆ สามารถเดินลอดใต้มีดหมอได้เพื่อความเป็นสิริมงคล จากนั้นก็เดินไปที่พิพิธภัณฑ์หลวงพ่อเดิม พิพิธภัณฑ์ปิดทุกวันจันทร์ วันนั้นเราไปตรงกับวันจันทร์พอดี เลยไม่ได้เข้าไป สำหรับใครที่อยากเช่าพระ ให้เดินไปที่อาคารที่อยู่ใกล้ๆ กับพระมณฑป
เจ้าอาวาสรูปแรก ของวัดหนองโพ ท่านเป็น 1 ใน 5 ของขุนศึกคู่พระทัยของพระยาตาก ซึ่งท่านเดินทางจากเมืองตากเข้าสู่กรุงศรีอยุธยา พร้อมกับพระยาตากเพื่อเข้ามารับตำแหน่งเจ้าพระยาวชิรปราการ ไปครองเมืองกำแพงเพชร
แต่เมื่อพม่าเข้าล้อมกรุงศรีอยุธยาไว้ทุกด้าน พระยาตากกับท่านก็ต่อสู้จนมีชัยชนะ เมื่อพระยาตากได้รับการสถาปนาเป็น "พระบาสมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรีมหาราช" ท่านก็ขอลาออกจากราชการ เพราะเห็นว่าได้ฆ่าข้าศึกมามากแล้ว จะขอบวชในพระพุทธศาสนา ท่านจึงเดินมาอุปสมบทเป็นพระที่วัดหนองโพ และฟื้นฟูวัด ดังนั้นวัดหนองโพจึงมีการสอนวิชากระบี่กระบอง และวิชาดาบ
ประวัติหลวงพ่อเดิม
พระครูนิวาสธรรมขันธ์ หรือคนทั่วไปรู้จักท่านในนาม "หลวงพ่อเดิม วัดหนองโพ" ท่านได้รับการยกย่องให้เป็น "เทพเจ้าแห่งเมืองสี่แคว" ท่านเกิดวันพุธที่ 6 กุมภาพันธ์ พ.ศ.2403
ท่านได้เข้าพิธีอุปสมบท ณ พัทธสีมาวัดเขาแก้ว อ.พยุหะคีรี จ.นครสวรรค์ วันอาทิตย์ที่ 31 ตุลาคม พ.ศ.2423 ได้รับฉายาว่า "พุทธสโร" หลังจากอุปสมบทแล้วได้เดินทางกลับมาจำพรรษาอยู่ ณ วัดหนองโพ
หลวงพ่อมีนิสัยที่เด็ดเดี่ยว ถ้าคิดจะทำอะไรแล้ว ต้องทำให้สำเร็จให้ได้ เมื่อไม่เข้าใจก็จะถาม ถามแล้วจะไม่ถามอีก และพยายามจดจำให้ได้ หลายคนอาจไม่ทราบว่าท่านไม่ได้เรียนหนังสือตั้งแต่เด็ก ได้มาเริ่มเรียนหนังสือตอนที่มาบวชแล้ว ซึ่งท่านใช้เวลา 7 ปี ในการเล่าเรียนจนแตกฉานในพระธรรมวินัย
หลังจากที่เรียนมาได้ 7 พรรษา ท่านเริ่มเป็นนักเทศน์จนมีชื่อเสียง แต่วันนึงท่านก็หยุดรับกิจนิมนต์ แต่ส่งพระที่วัดหนองโพไปเทศน์แทน ท่านให้เหตุผลว่า "สอนคนอื่นให้เขาทำดีมามากแล้ว ต้องหันมาสอนตัวเองเสียบ้าง" หลังจากนั้นท่านจึงได้เดินทางไปศึกษาวิชากับอาจารย์ที่เคยอุปสมบทให้ท่าน เช่น หลวงพ่อเงิน วัดพระปรางค์เหลือง, หลวงพ่อแก้ว วัดอินทราราม ฯลฯ
ท่านเป็นพระที่สมถะ จะเห็นได้จากจีวรของท่านที่ใส่จนเก่า ท่านจะใส่จีวรใหม่ต่อเมื่อญาติโยมนำมาถวายเพื่อให้พวกเขาอิ่มใจในบุญกุศล หลังจากนั้นท่านก็จะถอดเก็บไว้ให้พระที่ขาดแคลน แม้กระทั่งสิ่งของต่างๆ ที่มีคนนำมาถวาย ถ้าใครขอ ท่านก็ให้ ท่านแจกของไปจนเกือบหมดวัด
จนกระทั่งเจ้าอาวาส คือพระครูนิพันธ์ธรรมคุต ได้ขอสิ่งของบางส่วนไว้เพื่อเป็นสมบัติของวัดหนองโพ ไม่อย่างนั้นท่านคงแจกหมด เช่น ตู้ไม้สัก โต๊ะหมู่ไม้ชิงชันประดับมุกไฟอย่างดี พร้อมนาฬิกาปารีสประดับมุก ฯลฯ
ท่านได้รับแต่งตั้งสมณศักดิ์เป็น "พระครูนิวาสธรรมขันธ์" เมื่อวันที่ 30 ธันวาคม พ.ศ.2475 ตามธรรมเนียมท่านต้องเดินทางไปรับพัดยศด้วยตนเอง แต่ท่านไม่ยึดติดในลาภยศสรรเสริญ ท่านจึงนิ่งเฉยเสีย จนลูกศิษย์ของท่านต้องไปรับพัดยศและนำมาให้ท่านถึงที่วัด
วัตถุมงคลที่ท่านสร้างไว้ ได้แก่ เหรียญรุ่นแรก ปี พ.ศ.2470 เป็นเหรียญเสมา, เหรียญรูปไข่ ปี พ.ศ. 2482 มี 2 เนื้อ คือเนื้อเงินและเนื้อทองแดง, รูปเหมือนปั๊ม, รูปเหมือนหล่อ, ตะกรุด, เสื้อยันต์, ผ้ายันต์, สิงห์งาแกะ และ มีดหมอ
พบกับหลวงพ่อจรัญ
ก่อนที่ท่านจะมาเป็นหลวงพ่อจรัญ วัดอัมพวัน ที่ทุกคนรู้จักกันในวันนี้ เราขอเล่าเรื่องราวความผูกพันธ์ของท่านกับหลวงพ่อเดิม ผู้ซึ่งทำให้หลวงพ่อจรัญตัดสินใจบวชตลอดชีวิต เพราะหลวงพ่อจรัญเป็นลูกศิษย์เพียงคนเดียวที่ได้รับการถ่ายทอดวิชาคชศาสตร์จากหลวงพ่อเดิม
ขอย้อนกลับไปช่วงปลายปี พ.ศ.2491 ขณะนั้นท่านมีอายุ 20 ปี เพิ่งบวชได้ไม่นานก็ตั้งใจจะลาสึก จึงไปบอกพระอุปัชฌาย์ แต่วันนั้นพระอุปัชฌาย์มีกิจนิมนต์ต้องรีบไป ท่านจึงถามหลวงพ่อจรัญว่า “สึกแน่หรือพระจรัญ ไม่เปลี่ยนใจอยู่ต่อนะ” ท่านก็ยืนยันว่าต้องการสึก
จากนั้นหลวงพ่อจรัญก็กราบลาท่านมาที่กุฏิ เมื่อเข้าไปข้างในกุฏิ ก็เกิดง่วง กึ่งหลับกึ่งตื่น ทันใดนั้นก็ได้ยินเสียงว่า “สึกไปหาอะไรกันเล่า นะโมยังไม่ได้เลย นะโมได้แล้วสึกก็ไม่น่าเสียดาย” หลวงพ่อก็นึกค้านในใจว่า “นะโมสวดได้จนคล่องตั้งแต่ยังเป็นเด็กๆ แล้ว สวดตั้งแต่อยู่โรงเรียนแล้ว” แต่ก็ยังตอบไม่ถูกว่านะโมคืออะไร
สักพักเสียงนั้นก็ดังขึ้นมาอีกว่า “นี่ คุณสึกก็ไม่เป็นไร ง่ายนิดเดียวไม่ยากอะไรนักหนา แต่ขอถามว่าพุทธคุณ ธรรมคุณ สังฆคุณได้หรือยัง” ในตอนนั้นท่านก็นึกโมโหในใจว่า เสียงบ้าๆ บอๆ นี้อยู่ที่ไหน พุทธคุณเราก็ท่องได้หมดแล้ว อิติปิโสเราก็คล่องปาก
หลวงพ่อก็ใจคอไม่ค่อยดีแล้ว เสียงประหลาดนี้เป็นเสียงอะไรกัน เจ้าของเสียงคือใครอยู่ที่ไหน ทำให้ท่านเลื่อนการสึกออกไป ซึ่งหลวงพ่อได้เปิดเผยในภายหลังว่า นั่นคือเสียงของหลวงพ่อดำ พระอาจารย์ในป่าผู้ที่สอนวิชาต่าง ๆให้กับท่านในเวลาต่อมา
จากนั้นท่านตั้งใจจะไปท่องเที่ยวในป่าสักพักแล้วกลับมาสึก จึงซื้อตั๋วรถไฟไปพิษณุโลก แต่ระหว่างทางรถไฟเสียที่ จ.ลพบุรี ตอนนั้นท่านได้ยินคนพูดว่าจะไปนมัสการหลวงพ่อเดิม วัดหนองโพ เมื่อท่านได้ยินเช่นนั้นก็เกิดความสนใจ และเปลี่ยนใจไปวัดหนองโพ ทันใดนั้น รถไฟก็ซ่อมเสร็จทันทีราวปาฏิหาริย์
ตลอดทางมาถึงวัดหนองโพ ท่านคิดว่าจะให้หลวงพ่อเดิมสึกให้ และจะขอคาถาให้ผู้หญิงรักสักบทนึง เมื่อท่านถึงกุฏิหลวงพ่อเดิมแล้ว หลวงพ่อเดิมได้ถามท่านว่า "คุณมาจากอารามไหนกัน" ท่านก็ตอบพร้อมกับขอให้หลวงพ่อเดิมสึกให้ หลวงพ่อเดิมจึงขอให้ท่านอยู่ที่นี่ไปก่อน แล้วเรื่องสึกค่อยคุยกันทีหลัง
ธรรมะอันลึกซึ้ง
ตอนนั้นท่านได้อยู่รับใช้ใกล้ชิดหลวงพ่อเดิม ได้เห็นผู้คนจากทั่วสารทิศมาที่วัดกันทุกวัน เพื่อมาเช่าวัตถุมงคลและให้หลวงพ่อเดิมเป่าหัวให้ พร้อมกับพูดว่า "เพี้ยงดี เพี้ยงดี" คืนนึงท่านสงสัยจึงถามหลวงพ่อเดิมว่า "หลวงพ่อครับ อ้ายเพี้ยงดี เพี้ยงดีของหลวงพ่อน่ะมันดีจริงหรือครับ" ท่านก็ตอบว่า "ดีอย่างไรฉันบอกเธอเดี๋ยวนี้ไม่ได้ ต้องอยู่กับฉันต่อไปจึงจะรู้ดี"
พอท่านจะพูดถึงเรื่องการสึก หลวงพ่อเดิมมักจะกระแอมดังๆ คล้ายจะดุ ท่านก็เลยไม่ได้สึก ต้องอยู่ต่อไป มีอยู่ครั้งนึงท่านถามหลวงพ่อเดิมเกี่ยวกับการบวช
หลวงพ่อจรัญ : บวชพรรษาเดียว กับหลายพรรษามันแตกต่างกันอย่างไรขอรับ
หลวงพ่อเดิม : บวชสามพรรษาน่ะ เขาว่าได้ปริญญาตรี เจ็ดพรรษาปริญญาโท สิบพรรษาปริญญาเอก บวชพรรรษาเดียวสองพรรษายังเป็นทิดไม่ได้ รู้ไหมล่ะ ทิด มาจากคำว่าบัณฑิต
จากนั้นหลวงพ่อเดิมก็ได้ชี้ไปที่ชุดสำหรับแต่งบวชนาคของวัดหนองโพ เห็นเป็นเสื้อครุยแบบปริญญา แล้วก็มงกุฎสำหรับให้พ่อนาคใส่ดูสวยงาม แล้วหลวงพ่อเดิมก็อธิบายต่อว่า
หลวงพ่อเดิม : คนเราเป็นฆราวาส เป็นหนุ่มมันสุก ๆ ดิบๆ แล้วมาบวชเป็นพ่อนาคก็ต้องเป็นเทวดา คือสวมชุดตะลอมพอกอย่างนั้นเรียกว่าเป็นเทวดา ไม่ใช่มนุษย์ธรรมดาแล้ว เพราะจะเป็นสงฆ์เป็นบัณฑิต พอเข้าไปอยู่หน้าอุปัชฌาย์ก็เป็นพรหมแล้ว ทีนี้พอบวชเสร็จแล้วสึก บางคนแทนที่จะเป็นบัณฑิตหรือเป็นทิด ก็กลับกลายเป็นเดรัจฉานไปเสียทันตาเห็น
หลวงพ่อจรัญ : เป็นเดรัจฉานได้อย่างไรครับ?
หลวงพ่อเดิม : เป็นซีทำไมจะไม่เป็น ก็พอสึกตอนเช้าก็กินเหล้าเมาหยำเปอย่างนี้ เรียกว่าบวชไม่ได้ประโยชน์ ซ้ำแล้วกลายเป็นเดรัจฉานไป
หลวงพ่อเดิม ท่านเกลียดคนกินเหล้า เกลียดพวกบวชแล้วสึกออกไปเป็นคนชั่ว เป็นขี้เหล้า คนที่รักหลวงพ่อก็จะไม่กินเหล้ากินยาให้หลวงพ่อท่านไม่สบายใจ
และอีกเรื่องที่หลวงพ่อเดิมได้พูดกับท่าน คือ เรื่องของ เจ้าชายสิทธัตถะ โดยท่านได้พูดว่า "เธอฟังไว้นะสมเด็จพระบรมศาสดาของเรา เมื่อท่านเป็นเจ้าชายสิทธัตถะแห่งกรุงกบิลพัสดุ์นั้น ทรงเล่าเรียนเชี่ยวชาญในวิชาการทุกด้าน ไตรเวทก็ทรงเชี่ยวชาญ การใช้ศรชัยไปจนถึงตำราพิชัยสงครามต่างๆ เรียนการปกครองคนหมู่มาก แต่แล้วก็ทรงได้พระสติว่า วิชาหนึ่งที่ไม่ได้เรียน คือ วิชาการพ้นจากกองทุกข์ การเวียนว่ายตายเกิด จึงทรงออกแสวงหาความหลุดพ้นเป็นพระบรมศาสดาในที่สุด"
เมื่อท่านได้ฟังก็เกิดสติขึ้นมาว่า หลวงพ่อเดิมรูปนี้ท่านมิได้เก่งแต่เพียงวิชาอาคมเพี้ยงดีๆ แต่ท่านยังมีธรรมะที่ลึกซึ้งสำหรับสั่งสอนผู้คน แม้แต่ตัวท่านเองที่ต้องการจะสึก ยังไม่อาจสึกได้เหมือนที่ต้องการ
กุศโลบายของหลวงพ่อเดิม
เมื่อเวลาผ่านมานานวันเข้า หลวงพ่อจรัญคิดว่าถึงเวลาที่จะลาสึกได้แล้ว จึงเข้าไปหาหลวงพ่อเดิมและบอกขอลาสึก หลวงพ่อเดิมจ้องมองท่านแล้วพูดขึ้นว่า "หยุดไว้ก่อนคุณ อย่าเพิ่งมาสึกตอนนี้มันยังไม่ถึงเวลา"
เมื่อได้ยินดังนี้ ท่านก็ไม่กล้าพูดเรื่องสึกต่อไป แต่ก็คิดว่าไหนๆ ก็จะสึกแล้ว ควรอยู่เรียนและขอคาถาจีบผู้หญิงได้ง่ายๆ ท่านจึงกราบเรียนหลวงพ่อเดิมว่าอยากได้คาถามหานิยมอย่างเด็ดขาดสักบท ไว้จีบสาว หลวงพ่อเดิมก็หัวเราะ และก็จดคาถาให้มากมาย จนท่องกันไม่ไหว
ท่านมัวแต่ท่องคาถาจนลืมเรื่องสึกไปเลย หลวงพ่อจรัญกล่าวว่า "นี่เป็นกุศโลบายของหลวงพ่อเดิม ท่านดัดหลังแก้ลำอาตมาเอาเสียจนเซ่อไปเลยทีเดียว" เมื่อท่านท่องคาถาหนักเข้า ก็สงสัยว่าจะใช้คาถาอย่างไร จนวันนึงไปเห็นหลวงพ่อเดิมกำลังเป่าหัวลูกศิษย์ แล้วพูดว่า "เพี้ยงดีๆ" โดยไม่เห็นท่องคาถาสักบท
ท่านจึงถามหลวงพ่อเดิมว่า "หลวงพ่อให้คาถากระผมไปท่องมากมาย ผมก็ท่องกะว่าจะดีให้ได้ แต่พอเห็นหลวงพ่อเป่า เพี้ยงดีๆ ให้กับคนอื่น ไม่เห็นหลวงพ่อท่องคาถาอะไรเลย แค่จับหัวแล้วก็เป่าเพี้ยงดี อย่างนี้ผมไม่ท่องเสียเวลาเปล่าหรือครับ”
หลวงพ่อเดิมบอกว่า "คาถาน่ะไม่ขลังหรอก เขาเอาไว้ท่อง เอาไว้เป็นองค์ภาวนาเพื่อให้จิตเป็นหนึ่งเดียว จิตเป็นสมาธิต่างหาก เหมือนเราจะเดินข้ามแม่น้ำที่ไหลเชี่ยว เปรียบเหมือนกำลังจิตที่ไม่เป็นระเบียบ ไม่เป็นอำนาจอันมหาศาล ต้องอาศัยการภาวนาคาถา เพื่อให้จิตเป็นหนึ่ง ใช้คาถานั่นแหละเป็นองค์ภาวนาต่างสะพานข้ามฟากไป"
หลวงพ่อเดิม กล่าวต่อไปว่า "แต่พอจิตข้ามฟากไปถึงจุดมุ่งหมายปลายทาง คือ เป็นหนึ่งเดียว เป็นพลังอันมหาศาลแล้ว ก็รื้อสะพานคือ คาถาที่ภาวนาทิ้งไปได้เลย จิตที่เป็นหนึ่งเป็นพลังมหาศาลแล้วเขาเรียกว่า "จิตตานุภาพ" ฉันจึงไม่ต้องท่องคาถาแต่ใช้เจริญจิตให้เป็นหนึ่ง แล้วเป่าลมอธิษฐานให้เขาสมหวังว่า เพี้ยงดีๆ เข้าใจหรือยังล่ะ ไปท่องต่อไป ท่องให้จิตมันข้ามฟากให้ได้"
หลวงพ่อเดิม อธิบายต่อว่า “ตอนแรกก็ยกระดับจิตขั้นประถมก่อน แล้วภาวนาขึ้นถึงมัธยม แล้วก็เจริญให้เป็นเอกัคคตารมณ์เป็นการเจริญภาวนา เจริญจิตให้เป็นเอกัคคตา เมื่อจิตบริสุทธิ์ปราศจากกิเลส ทั้งหยาบและละเอียดแล้ว จะต้องการอะไรก็ได้ทุกประการ คิดเงินได้เงิน คิดทองได้ทอง แต่หลวงพ่อคิดแต่เมตตาให้เขา ขอให้เขาพ้นเคราะห์ ขอให้เขารวย ขอให้เขาดี ขอให้เขามีปัญญา แล้วก็เป่าเขาไป ดังนั้นคุณจงท่องต่อไปเถอะ ทำจิตให้เป็นเอกัคคตาให้ได้แล้วก็จะรู้เองว่า เพี้ยงดีของหลวงพ่อเป็นอย่างไร”
ท่านไปนวดหลวงพ่อเดิมทุกคืน ตลอดเวลา 6 เดือน ท่านรู้สึกว่ายิ่งคุยกับหลวงพ่อเดิมก็ยิ่งสนุก จนลืมเรื่องสึกไปเสียสนิท ต่อมาวันหนึ่งหลวงพ่อเดิมได้พูดกับท่านว่า "นี่คุณมาอยู่กับฉันก็นานแล้ว เรียนกรรมฐานไหมล่ะจะสอนให้ อย่าไปสึกเลย คุณนะอยู่ในผ้าเหลืองแล้วจะเจริญก้าวหน้ากว่าเป็นฆราวาส"
แต่หลวงพ่อจรัญนั้นเกลียดพระมาเป็นทุนเดิม ก็เลยตอบไปว่า "ยังไงเสียผมก็ต้องสึกแน่ๆ เพราะผมไม่เคยชอบครองเพศสมณะเลยจริงๆ ผมไม่ค่อยจะอยากอยู่เป็นพระ ผมจะต้องสึก"
หลวงพ่อเดิมจึงพูดต่อไปว่า "ยิ่งเกลียดก็ยิ่งเข้าใกล้ ยิ่งรักก็ยิ่งห่างไกล จำไว้ให้ดีนะคุณ ยิ่งเกลียดเขาเรายิ่งต้องแผ่เมตตาให้ แล้วความเกลียดมันจะหายไป ความรักมันจะเกิดขึ้นตรงนี้" เมื่อหลวงพ่อเดิมพูดจบก็เอามือชี้ไปที่หัวใจ แล้วก็มองดูหน้าอาตมา
รอยเท้าหลวงพ่อเดิม
หนึ่งในวัตถุมงคลที่เหล่าลูกศิษย์ของหลวงพ่อเดิมต้องการ คือ รอยเท้าของหลวงพ่อเดิม ปัจจุบันนี้ราคาอยู่ที่ 500,000 - 600,000 บาท ในอดีตนั้น มีชาวบ้านหลายคนอยากได้วัตถุมงคลจากหลวงพ่อเดิม แต่พวกเขาไม่มีเงินมากพอจะซื้อมาบูชา หลวงพ่อจึงทำแจกชาวบ้าน
ต่อมามีทหารที่จะไปออกรบมาขอรอยเท้าหลวงพ่อ แต่หลวงพ่อเหยียบไม่ไหว เพราะท่านอายุมากและจำนวนคนที่ต้องการก็มีมากด้วย ท่านจึงให้คนนำผ้าขาวมากองรวมกัน ขณะเหยียบกองผ้าท่านก็ท่องวิชานะปัดตลอด จากนั้นก็เอามือตบเข่า ไม่น่าเชื่อว่าผ้าทุกผืนมีรอยเท้าของท่านติดชัดเจน
ในตอนนั้นหลวงพ่อจรัญเป็นคนเอาครามมาทาเท้าหลวงพ่อ แล้วเอาหมอนรอง เอาผ้าขาวปู แล้วหลวงพ่อก็เหยียบรอยเท้าลงไป แล้วก็เป่าเพี้ยงดี เอาให้คนที่ต้องการเอาไปบูชา
เรื่องรอยเท้านี้ หลวงพ่อเดิมได้อธิบายให้หลวงพ่อจรัญฟังว่า"รอยเท้าของฉันเหยียบไว้เป็นที่ระลึกว่า ฉันคือหลวงพ่อเดิมที่ในหลวงท่านพระราชทานสมณศักดิ์ให้เป็นพระครูนิวาสธรรมขันธ์ หมายถึงว่าเป็นที่ตั้งแห่งความดี ฉันไม่เบียดเบียน ฉันสร้างความเจริญในถิ่นกันดาร ฉันทำดีเพื่อให้พระศาสนารุ่งเรือง"
"เมื่อได้รอยเท้าของฉันไปแล้ว ก็จงระลึกว่า หลวงพ่อเดิมท่านทำดี เราควรทำความดีเจริญรอยตามรอยเท้าของท่านไป เป็นคนดี คิดดี ทำดี อยู่แต่ในศีลธรรมอันดีงาม นั่นแหละรอยเท้าของฉันจึงจะขลัง ไม่ใช่เอาไปโพกหัวแล้วยิงไม่ออก แต่ไม่เคยมีใครถามฉันสักราย เห็นแต่เอารอยเท้าไปติดตัวแล้วหายเงียบไป" เมื่อหลวงพ่อจรัญได้ฟังแล้ว ก็รู้สึกซาบซึ้งในคำพูดของท่านมาก
หลวงพ่อเดิมยังกล่าวอีกว่า "คุณฟังฉันให้ดีๆ นะ คนที่มาวัดนั้น ร้อยละแปดสิบเป็นพวกคนโง่ จ้องจะมาเอาแต่ของขลัง เพราะเขายังห่างธรรมะ ร้อยละยี่สิบเข้ามาหาธรรมะ มาสนทนาธรรมกับฉัน"
"มีเพียงไม่กี่คนที่ถามฉันเหมือนที่คุณถามฉัน เมื่อมีคนถามฉันก็จะบอกเขาว่า เอารอยเท้าฉันไปนะ ฉันเป็นอุปัชฌาย์ของเธอ ฉันเป็นพระที่เธอนับถือ ฉันไม่เก่งอะไรหรอก แต่ฉันสร้างความดี เธอจงเอารอยเท้าฉันไปดูให้ติดตา แล้วทำความดีตามรอยเท้าของฉันแล้วเธอจะประสบแต่ความสุขความเจริญ"
ถ่ายทอดวิชาคชศาสตร์
หลังจากที่ท่านได้อยู่รับใช้หลวงพ่อเดิมนานเป็นเดือน ท่านก็ขอลากลับวัดพรหมบุรี และตั้งใจว่าถ้ากลับไปวัดหนองโพอีก จะขอลาสึกแน่ๆ
เมื่อกลับมาพบหลวงพ่อเดิมอีกครั้ง คราวนี้หลวงพ่อเดิมจ้องมองท่านอยู่นาน เหมือนจะค้นลึกเข้าไปถึงก้นบึ้งแห่งจิตใจ ครู่ใหญ่ท่านก็ถอนหายใจเฮือกใหญ่ เหมือนโล่งใจ พร้อมกับพูดว่า "อย่าไปไหนไกลฉันเลย ฉันจะบอกเธอเป็นคนแรกว่าไม่เกินสามเดือน ฉันจะมรณภาพ จากเธอไปแล้ว จงอย่าห่างฉัน ช่วงนี้แหละสำคัญที่สุดเธอจำไว้"
เมื่อได้ยินเช่นนั้นท่านก็ใจหายวาบ เพราะเห็นว่าหลวงพ่อชราภาพมาก และท่านก็ไม่ได้หลงลืม ดังนั้นการปลงอายุสังขารของท่านจึงเป็นเรื่องใหญ่ และเป็นที่แน่นอนว่า ท่านกำลังจะละจากโลกนี้ไปแล้วหรือ
ช่วงนั้นเอง เจ้าคณะจังหวัดนครสวรรค์ หลวงพ่อกันวัดเขาแก้ว และเจ้าคณะอำเภอท่าตะโก มาหาหลวงพ่อที่วัดบ่อยมาก แต่หลวงพ่อเดิมก็ไม่เคยปริปากเรื่องปลงอายุกับพระเหล่านั้น บอกกับหลวงพ่อจรัญรูปเดียว
หลวงพ่อจรัญก็รบเร้าเรื่องคาถาเมตตาจากหลวงพ่อเดิม ท่านก็สอนเป็นปรัชญาเรื่อยไป พอจะขอลาสึก ท่านก็คอยห้าม และบอกว่าไม่ได้ฤกษ์สึก ในที่สุดท่านก็รบเร้าจนได้คาถามาบทหนึ่ง ซึ่งเป็นคาถาที่ศิษย์หลวงพ่อเดิมใช้กันทุกคน คาถามีดังนี้ "นะ เมตตา โม กรุณา พุธ ปรานี ธา ยินดี ยะ เอ็นดู มะ คือตัวกู อะ คือคนทั้งหลาย อุ เมตตาแก่กูสวาหะ นะ โม พุทธายะ" เมื่อได้คาถานี้มา ท่านดีใจมากและท่องจนขึ้นใจ และรอว่าเมื่อไรหลวงพ่อเดิมจะสึกให้สักที แต่ก็ยังไม่มีวี่แวว
คาถานี้แท้ที่จริงอยู่ในพระกรรมฐาน เพราะพระกรรมฐานสอนให้แผ่เมตตา ต้องมีเมตตากัน ต้องเห็นคนอื่นเขาเหมือนกับเราจึงจะมีเมตตา ถ้าไม่เมตตาแล้ว ท่องคาถาไปก็เปล่าประโยชน์
วันนึงท่านตัดสินใจว่าจะต้องสึกให้ได้ พอค่ำท่านก็ไปนวดให้หลวงพ่อเดิมตามปกติ และเตรียมจะบอกกับหลวงพ่อเดิมว่าจะสึกพรุ่งนี้ แต่ยังไม่ทันจะพูด หลวงพ่อเดิมก็พูดขึ้นมาก่อนว่า "นี่แน่ะเธอ ฉันจะบอกอะไรให้นะ ฉันไม่เคยบอกใครเลย ฉันบอกคุณคนเดียวรู้แล้วนิ่งไว้อย่าแพร่งพราย เขาจะเสียขวัญกัน อีก 15 วันฉันจะมรณภาพแล้ว ขอให้เธอจำคำฉันไว้ให้ดีๆ"
"ฉันต้องการมอบวิชาอย่างหนึ่งให้เธอไว้เป็น คนแรกและคนสุดท้าย ฉันเห็นเธอนั้นเหมาะที่สุดแล้ว" ท่านดีใจมาก คิดว่าจะได้คาถาเรียกพระเข้าตัวแน่ แต่ก็ผิดคาด
หลวงพ่อเดิมกล่าวต่อไปว่า "วิชาที่หลวงพ่อจะมอบให้เธอคือ วิชาคชศาสตร์ การต่อช้างป่า การกำราบช้างตกน้ำมัน การดูแลช้าง วิชาคชศาสตร์ต้องคนมีวาสนาบารมีพอจึงจะเรียนได้ ฉันเห็นว่าเธอนี่แหละจะรับไว้ได้ฉันจึงมอบให้ ฉันเรียนมาจากปู่ย่าตาทวด เมื่อสมัยปู่ย่าตระกูลของฉันต่อช้างป่าถวายในหลวงกรุงศรีอยุธยา ปู่ทวดฉันเคยเล่าให้ฟังว่าเคยต่อช้างเผือกได้ 2 เชือก ที่กำแพงเพชร แล้วนำไปถวายองค์พระราชากรุงศรีอยุธยา เป็นช้างคู่เมือง"
เมื่อท่านได้ยินเช่นนั้น ก็ผิดหวังและพูดกับหลวงพ่อเดิมว่า "ไม่เอาละครับหลวงพ่อ ผมไม่เคยอยากได้เลยครับ ผมอยากได้คาถาเมตตามหานิยมให้ผู้หญิงรัก หรือคาถาเรียกพระเข้าตัวก็ได้ครับ" เท่านั้นเองหลวงพ่อเดิมลุกขึ้นจากท่านอน มาเป็นท่านั่งตัวตรง พร้อมทั้งยกมือชี้หน้าท่าน และกล่าวด้วยเสียงอันมีอำนาจ
หลวงพ่อเดิม : นี่แน่ะเธอ ฉันจะบอกให้ เธอยังเป็นเด็กเป็นผู้อ่อนอาวุโส ผู้ใหญ่เขาให้อะไรก็รับไว้ซิ ไปปฏิเสธทำไมกัน อย่าหยิ่งจองหองไม่เข้าเรื่อง"
หลวงพ่อจรัญ : ต่อไปทำไมครับช้างป่า มันอยู่ในป่าก็เรื่องของมัน มันตกน้ำมันก็ไม่เกี่ยวกับผมนี่ครับ แล้วเดี๋ยวนี้บ้านเมืองเจริญมากแล้ว ไม่ต้องใช้ช้างป่ากันแล้วละครับหลวงพ่อ
หลวงพ่อเดิม : มีเสื้อตัวเดียวกับมีเสื้อสิบตัว อย่างไหนดีกว่ากันล่ะลองบอกมาซิ
หลวงพ่อจรัญ : สิบตัวดีกว่าครับหลวงพ่อ
หลวงพ่อเดิม : ก็นั่นนะซิ ยังไม่ได้ใส่ก็รีดเก็บแขวนไว้ เวลาจะใช้ก็หยิบมาสวมง่าย ไม่ต้องไปรีดให้เปลืองเวลา พ่อแม่ปู่ย่าตายายให้ก็เก็บไว้ มันเป็นประโยชน์ในเวลาข้างหน้านะ
หลวงพ่อจรัญ : ผมไม่เรียนครับ ผมจะสึกอยู่วันพรุ่งนี้แล้ว จะเรียนไปทำไมกัน ผมจะขอลาสึกครับหลวงพ่อ
หลวงพ่อเดิม : เธอฟังหลวงพ่อให้ดีนะ หลวงพ่อจะว่าให้ฟัง ผู้ใหญ่น่ะเขาเห็นการณ์ไกลกว่าเด็กมาก ไม่ใช่เขาพูดอะไรส่งเดชก็หาไม่ ที่หลวงพ่อมอบวิชาคชศาสตร์ให้นี้ ก็เพื่อตอบแทนที่เธอมาช่วยดูแลฉันเป็นเวลานาน ฉันไม่เคยให้ใครเลย ต้องการให้เธอสืบวิชาไว้ ไม่ให้ตายตามหลวงพ่อไป เข้าใจหรือยังล่ะ
เมื่อฟังเช่นนั้น ท่านก็ได้แต่นิ่ง จากนั้นหลวงพ่อเดิมก็ไล่ให้ไปจำวัด เพื่อจะเริ่มสอนในวันพรุ่งนี้ต่อไป การฝึกสอนเริ่มต้นด้วยการนั่งสมาธิตามที่หลวงพ่อเดิมสอน และยังได้สอนกสิณให้อีกด้วย โดยสอนกสิณอย่างละเอียดทีละขั้นตอน แล้วให้ทดลองทำ ท่านก็ทำตาม ได้ความรู้ทางด้านการเพ่งกสิณอย่างเต็มที่
พอได้ความรู้อย่างดีแล้ว หลวงพ่อเดิมท่านก็ว่า "เห็นไหมถ้าเธอไม่เรียนวิชาคชศาสตร์แล้ว เธอก็จะไม่ได้กสิณจากหลวงพ่อ และไม่ได้อะไรเลย มามือเปล่าก็กลับไปมือเปล่า อย่าเป็นคนหยิ่งยะโสแมลงป่องเลย ผู้ใหญ่เขารู้ว่าอะไรเป็นอะไร เขาไม่พูดเรื่อยเปื่อยหรอก"
กสิณดิน น้ำ ลม ไฟ กสิณในวิชากสิณ หลวงพ่อเดิมสอนให้หมดไม่ปิดบัง ทำให้ท่านเรียนเพลิน ความคิดเรื่องสึกเลือนหายไป คิดแต่ว่าเรียนๆ ให้มากที่สุด พอได้ที่แล้ว วันหนึ่งหลวงพ่อเดิมก็เรียกท่านไปเรียนวิชาคชศาสตร์ง่ายๆก่อน
ท่านสอนว่า "ช้างนั้นมีหูทิพย์ แต่ไม่ทุกตัว ต้องมีวิธีดู ให้ดูที่เทวดารักษาตัวช้าง ก็ดูด้วยกสิณที่เธอได้เรียนไปนั้นแหละ เป็นตัวกำหนดเอา"
"การที่จะทำให้ช้างละพยศหายตกมันได้นั้น ไม่ยากแล้ว ให้กำหนดเห็นเทวดารักษาช้างแล้วก็แผ่เมตตาให้เทวดา เทวดารับแล้วก็จะบังคับช้างให้เชื่องแล้วไม่ตกมันต่อไป พระที่ท่านมีกสิณท่านจึง แผ่เมตตาให้เทวดา ไม่ใช่แผ่ให้ช้าง แผ่ให้ช้างละก็แบนเป็นกล้วยปิ้งหมด"
การเพ่งกสิณ และแผ่เมตตาไปสยบช้างตกมันนั้น มันต้องเพ่งให้ได้ถึง 80 เปอร์เซ็นต์เป็นอย่างน้อย ต่ำกว่านั้นไม่ได้ ต้องรีบถอนหนี เพราะช้างเป็นสัตว์ร้ายมันเอาตายแน่ จะแผ่เมตตาจะปราบช้างต้องดูกาลเทศะด้วย ไม่ใช่แผ่ดะไป และถ้าเทวดาไม่เอาด้วยล่ะก็ตาย
เทวดารักษาช้างนั้นสำคัญที่สุด ช้างบางตัวก็มีเทวดารักษา บางตัวก็ไม่มี ต้องกำหนดจิตให้เห็นจึงจะสามารถแผ่เมตตาให้กับเทวดารักษาช้างนั้นได้ ถ้าไม่แผ่เมตตาให้เทวดาแล้วละก็เป็นอันตรายอย่างยิ่ง บทที่ใช้แผ่ออกไปก็จะว่า "เมตฺตญฺจ สพฺพโลกสฺมิ มานสมฺภาวเย อปริมาณํ"
ในจังหวะเดียวกันก็แผ่กระแสแห่งเมตตาธรรมออกไปให้กว้างไร้ขอบเขตจำกัด สรรพสัตว์ตลอดจนอินทร์พรหมยมยักษ์ ย่อมได้รับกระแสแห่งความเมตตานี้โดยทั่วกัน กสิณคุมเอาไว้ให้มั่นนั่นแหละคือ การกำราบช้าง
การคุมจิตในการแผ่เมตตาให้ใช้คาถาภาวนาในช่วงลมหายใจว่า "เมตฺตาคุณฺนํ อรหํเมตฺตา" เจริญไว้ทุกลมหายใจอย่าให้ขาดเพราะเป็นช่วงสำคัญมาก เมื่อเทพยาดาที่รักษาช้างได้รับเมตตานั้นแล้ว ก็จะบังคับช้างให้ไปทางอื่น
เมื่อหลวงพ่อจรัญเรียนจบ หลวงพ่อเดิมก็อาพาธหนักทรุดลงทันที เหมือนกับว่าหลวงพ่อเดิมทรงสังขารอยู่เพื่อสอนวิชาคชศาสตร์ให้ท่าน ในปี พ.ศ.2494 ท่านอยู่กับหลวงพ่อเดิมจนวาระสุดท้าย
ท่านอยู่ช่วยงานศพหลวงพ่อเดิมตลอด 7 วัน ที่มีการตั้งศพ ขณะนั้นเองท่านเจ้าคุณพระเทพสิทธินายก (เดิมเป็นมหาห้อง) เจ้าคณะจังหวัดนครสวรรค์ เป็นประธานจัดงานศพเพราะเลื่อมใสในหลวงพ่อเดิมมาก
ตอนนั้นท่านเจ้าคุณเทพสิทธินายกได้ให้หลวงพ่อจรัญเข้าไปพบ แล้วก็สนทนากัน
ท่านเจ้าคุณฯ : ฉันจะบอกกับเธอตรงนี้โดยไม่ปิดบังว่า ฉันนี่แหละคือลูกศิษย์ของหลวงพ่อเดิมรูปนึง ที่ได้ดีมาทุกวันนี้ก็ด้วยบารมีหลวงพ่อเดิม และเธอเป็นศิษย์ที่หลวงพ่อเลือกสรรแล้ว
หลวงพ่อจรัญ : กระผมไม่เข้าใจขอรับว่า ทำไมพระคุณท่านจึงว่าหลวงพ่อเดิมเลือกสรรกระผมแล้ว
ท่านเจ้าคุณฯ : เธอฟังฉันให้ดีๆ นะ วิชาคชศาสตร์นี้ไม่ว่าฆราวาส หรือ พระสงฆ์ในหรือนอกบ้านหนองโพ หลวงพ่อเดิมท่านไม่เคยถ่ายทอดให้ใคร แต่เธอคนเดียวนี่แหละที่หลวงพ่อมอบให้ จึงนับเป็นวาสนาบารมีของคุณโดยแท้ มีผู้มาขอเรียนกับหลวงพ่อตรงๆ หลวงพ่อก็ได้แต่หัวเราะ อย่างเก่งก็บอกว่ารอไปก่อนนะยังไม่ถึงเวลา จนแล้วจนรอดหลวงพ่อก็ไม่พูดถึงเป็นอันว่าไม่ได้เรียน
ตอนนั้นท่านซาบซึ้งใจมาก เพราะหลวงพ่อเดิมเมตตาถ่ายทอดวิชาให้ท่าน และรู้ว่าวันนึงท่านจะได้เข้าไปเรียนวิชาในป่ากับหลวงพ่อดำ แล้วจะต้องออกเดินธุดงค์เดี่ยว
เมื่อท่านออกจากวัดหนองโพแล้ว ก็ปวารณาตัวเองเลยว่า "ข้าแต่หลวงพ่อเดิม ท่านพระครูนิวาสธรรมขันธ์แห่งวัดหนองโพ ศิษย์ขอบวชจนตาย ไม่ยอมสึกหาลาเพศ เพราะหลวงพ่อคือดวงประทีป คือตัวอย่างที่ทำให้รู้ว่าพระคืออะไร พระที่ดีนั้นควรจะทำอย่างไร"
ถ่ายทอดวิชาอื่นๆ
หลวงพ่อเดิมสอนหลวงพ่อจรัญ เรื่องการหาทิศ เวลาออกธุดงค์ตอนกลางคืน ท่ามกลางป่าทึบ จะรู้ได้อย่างไรว่าทิศไหนเป็นทิศไหน เริ่มแรก ถ้ามองไม่เห็นทิศให้ดูดาวเหนือ ถ้าดูดาวเหนือไม่เป็นก็ต้องใช้อย่างอื่นแทน
ถ้าเดินผ่านหน้าวัด เราจะรู้ได้ทันทีว่าทิศไหนเป็นทิศไหน ถ้าไม่มีโบสถ์แล้วดูดาวไม่เป็นก็ต้องดูต้นไม้ ต้องรู้จักต้นไม้ว่า ต้นไม้แบบนี้ขึ้นอยู่ในทิศเหนือหรือมีกิ่งก้านเอนไปทางทิศเหนือ หรือต้นไม้อย่างนี้ชอบขึ้นหรือเอนไปทางทิศใต้ เป็นต้น
และถ้าหากไม่มีต้นไม้ ก็ให้ใช้วิชากสิณ ให้นอนคว่ำลงไปกางแขนทั้งสองข้างออก เจริญสมาธิจนแน่วแน่ อธิษฐานจิตจะเกิดพลังความร้อนแผ่กระจายจากทรวงออกไปยังแขนข้างใดข้างหนึ่ง ข้างไหนร้อนนั่นแหละแขนชี้ไปทิศเหนือ
นอกจากนี้หลวงพ่อเดิมยังได้สอน วิชาเมฆฉาย ให้อีกด้วย หลวงพ่อเดิมพูดว่า "แม่ทัพสมัยก่อนโน้น เวลาจะออกรบ นอกจากจะเตรียมอาวุธไว้ป้องกันตัว และคาถาอาคมแล้ว ยังทำเมฆฉายด้วย"
การทำเมฆฉาย คือ การยกร่างของตัวเองขึ้นไปบนก้อนเมฆทำนิมิต จะมองเห็นเลยว่าไปคราวนี้จะเป็นอย่างไร ถ้าไปดีมีชัยตัวนิมิตจะติดต่อกันทั้งร่าง ถ้าลางร้ายตัวนิมิตบนก้อนเมฆจะคอขาดแขนขาดต่อกันไม่ติด ก็รู้ล่ะว่าออกไปแล้วจะตาย ก็จะต้องสั่งเสียและฝากฝังลูกเต้าไว้กับพระเจ้าแผ่นดิน แล้วตัวเองก็ออกไปตายอย่างชายชาติทหาร นี่แหละพิชัยสงคราม
อีกวิชาที่ได้รับมาจากหลวงพ่อเดิม คือ การกำหนดรู้สภาวะของผู้คน ยกตัวอย่างเช่น เวลาท่านเดินผ่านบ้านหลังหนึ่ง ต้นไม้เขียวสดชื่อไม้ดอกก็งดงาม แต่เมื่อกำหนดจิตเข้าไปสิ่งที่กระทบคือ ความรู้สึก ซู่ๆ วาบๆ สลับกันอย่างนี้ ท่านว่าไม่นานนักจะมีคนตายในบ้านนั้น
บางบ้านผ่านไปต้นไม้ก็กรอบแดง ไม่น่าดูเสียเลย แต่ได้กำหนดจิตเข้าไปดู ปรากฏว่ามีสัมผัสว่า ซู่ๆๆ ติดต่อกัน ท่านว่าบ้านนั้นกำลังจะรวยและมีโชคลาภ
อีกอย่างหนึ่งก็คือ เมื่อตื่นขึ้นจากที่นอนแล้ว ถ้าหมั่นสังเกตจะพบว่าถ้าจิตเป็นอย่างนี่จะได้เงิน ถ้าจิตเป็นอย่างนี้จะเสียเงิน และจิตเป็นอย่างนี้จะเกิดอะไรขึ้นต่อไป อารมณ์ที่อยู่ในจิตจะบอกเหตุดีร้าย
มรณภาพ
ในช่วงต้นปี พ.ศ.2494 หลวงพ่อได้เรียกกรรมการวัด และญาติโยมที่ใกล้ชิดมาประชุม โดยท่านได้มอบอำนาจการบริหารวัดหนองโพให้กับท่านพระครูนิพันธ์ธรรมคุต และขอให้ชาวบ้านช่วยกิจการวัดเหมือนเดิม
นอกจากนี้ท่านยังให้ช่วยต่อโลงศพให้ท่าน ก่อนที่ท่านจะมรณภาพ พร้อมทั้งสร้างเมรุเพื่อพระราชทานเพลิงศพหลวงพ่อ ตามกำลังศรัทธาของญาติโยม โดยท่านบอกให้เตรียมการไว้ก่อน จะได้ไม่วุ่นวายทีหลัง ในตอนนั้นกรรมการวัดคิดว่า หลวงพ่อคงจะไม่มรณภาพในเวลาอันใกล้ จึงยังไม่ได้ทำโลงศพ
วันที่ 15 พฤษภาคม พ.ศ.2494 หลวงพ่อมีอาการป่วยจนล้มหมอนนอนเสื่อ จนวันที่ 22 พฤษภาคม พ.ศ.2494 จู่ๆ ช้างของหลวงพ่อที่ทำงานอยู่ในป่า ก็ไม่ยอมทำงาน ไม่ว่าควาญช้างจะบังคับอย่างไรก็ตาม ช้างพยายามจะเดินกลับมาที่วัดหนองโพ เหมือนจะรู้ว่าหลวงพ่อเดิมกำลังจะจากไป พอพวกช้างเดินมาถึงวัดหนองโพ ก็ไม่ยอมกินอะไรเลย
ก่อนท่านจะมรณภาพ ท่านได้ถามชาวบ้านเรื่องระดับน้ำในบ่อ และทราบว่าหากฝนไม่ตกในอีก 4-5 วันข้างหน้า ชาวบ้านจะลำบากไม่มีน้ำใช้ ท่านจึงยืนหลับตาเข้าสมาธิและภาวนา ทันใดนั้นฝนก็ตกลงมาจนน้ำเต็มสระวัดหนองโพ เมื่อน้ำเต็มสระ ฝนก็หยุด และท่านก็หมดลมเลย
หลวงพ่อเดิม มรณภาพเมื่อวันที่ 22 พฤษภาคม พ.ศ.2494 สิริอายุ 91 ปี 70 พรรษา